تامین نیازهای اساسی مردم یکی از مهم‌ترین وظایف هر حاکمیتی است. غذا، پوشاک و مسکن جزو نیازهای اولیه انسان محسوب می‌شود، اگر این نیازها برطرف شود، مسائل دیگر در اولویت قرار می‌گیرد. مدیرکل دفتر ترویج دانش و فناوری کشاورزی کشور معتقد است که اگر غذای سالم به اندازه نیاز در دسترس همگان قرار بگیرد، آن گاه می‌توان اعلام کرد که امنیت غذایی حاصل شده است،
تامین امنیت غذایی وظیفه حاکمیت و ماموریت وزارت جهاد کشاورزی است.۹۵ درصد بخش کشاورزی در اختیار بخش غیردولتی است، دولت به‌عنوان حاکمیت نیاز به سرمایه اجتماعی دارد که باید در همین راستا اعتماد عمومی را به دست بیاورد. به عبارتی دیگر، دولت باید حس اعتماد کشاورزان را به برنامه‌های کلان حاکمیت در این حوزه جلب کند و گروه‌های مرجع اجتماعی در این حوزه می‌توانند بسیار موثر باشند.
با توجه به اینکه امروزه کشورها با امنیت غذایی همدیگر را تهدید می‌کنند، برای تضمین امنیت غذایی در کشور نیازمند یک نظام برنامه‌ریزی هستیم. این موضوع که در مواقعی از سال در کشور با وفور عرضه برخی محصولات کشاورزی مواجه می‌شویم، ولی در برهه‌ای با کمبود شدید برخی محصولات و افزایش قیمت آن در بازار مواجه می‌شویم نمایانگر یک چالش در حوزه کشاورزی است.
امروزه باید ظرفیت‌های تولید محصولات کشاورزی در کشور افزایش یابد. محصولات کشاورزی بر بستر منابع طبیعی از جمله خاک، هوا، آب و ذخایر ژنتیکی تولید می‌شود و باید از این بسترها نیز محافظت انجام پذیرد. امروز بخشی از مشکلات بخش کشاورزی مربوط به تغییرات اقلیمی و بخشی انسان ساخت است، باید قوانین و شیوه رفتار بهره‌برداران در این حوزه اصلاح شود تا تاب‌آوری در برابر بحران‌ها و چالش‌ها افزایش پیدا کند.
برنامه‌های دولت سیزدهم در بخش کشاورزی در استفاده از فناوری‌های روز دنیا برای کاهش معضلات و مشکلات کشاورزان، جلوگیری از تخریب باغ‌ها و مراتع در جهت حفظ محیط زیست و کاهش پوشش‌های گیاهی، تقویت خاک مطلوب کشاورزی، کاهش اثرات آفات باغداری و تولید واکسن‌های موردنیاز دامپروری با بهره‌برداری از ظرفیت‌های دانش‌بنیان بنا نهاده شده است. استفاده از این ظرفیت‌ها از اولویت‌های وزیر جدید می‌باشد که در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار دارد.
زیست فناوری در کشاورزی و دامداری که از ارکان اقتصاد روستایی به شمار می‌رود، نقش بسیار مهم و حائز اهمیتی دارد. در اینجا تاثیر حضور و فعالیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه زیست فناوری که کارایی اقتصادی فرآیندهای کشاورزی را بهبود می‌بخشند، به وضوح قابل مشاهده است.نقشی که در راستای تقویت معشیت افراد جامعه در حوزه سلامت‌محوری مهم است که در این مسیر حمایت‌های وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی امر دولت از این نوع شرکت‌ها باید با تلاش جدی ادامه داشته باشد و اثرات آن برای مردم و خصوصا کشاورزان و دامپروران ملموس باشد.
کشاورزی دانش‌بنیان به‌عنوان یک فرهنگ ارزشمند در به‌کارگیری دانش نوین و راهبردهای مؤثر جهت حل چالش‌های کشاورزی و باغبانی، در کشور و جهان به‌روز است. استفاده از پتانسیل دانش و فناوری شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند گامی مؤثر در تضمین امنیت غذایی جامعه باشد و خلأهای موجود در حوزه کشاورزی را برطرف کند.
باید در یک چرخه صحیح کشاورزی دانش‌بنیان، مؤسسات تحقیقاتی، مؤسسات ترویجی، شرکت‌های دانش‌بنیان و بهره‌برداران با هم تعامل موزون داشته باشند.
در کشور ما نیز، قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات، مصوب شده است و شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان به‌منظور توسعه اقتصاد دانش‌محور و تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه در حوزه فناوری‌های برتر و باارزش افزوده بالا تشکیل می‌شوند.
تاکنون بیش از ۸هزار شرکت فناور و دانش‌بنیان در کشور مشغول فعالیت شده‌اند که بیشترین تمرکز را در استان‌های تهران، اصفهان و خراسان رضوی دارند. حدود ۶ درصد از این شرکت‌ها (تقریباً ۵۰۰ شرکت) درزمینهٔ کشاورزی دانش‌بنیان فعالیت دارند.
دانش‌بنیان کردن تولیدات کشاورزی یکی از رسالت‌های وزارت جهاد کشاورزی است که پارک‌های علم و فناوری کشاورزی برای رشد و توسعه نقش مهمی در توسعه فناوری کشور به عهده‌دارند. برای توسعه اقتصادی بخش کشاورزی به دانش‌بنیان شدن نیاز داریم که گره‌های موجود سر راه نفوذ فناوری و نوآوری به کشاورزی را بازکنیم که ارزان‌سازی این مقوله یکی از مسیرهای مطمئن و کاربردی است.
به عنوان نمونه؛ سیستمان اف تی(NFT) یا روش پرورش تکنیک جریان مواد غذایی (Nutrient Film Technique)، تکنیک کاشت در آب است که گیاهان در حالی رشد می‌کنند که ریشه‌هایشان در یک ظرف پلاستیکی حاوی محلول غذایی در حال چرخش قرار می‌گیرند در سیستم NFT، تغذیه به‌صورت دقیق و کنترل‌شده انجام می‌شود و مصرف آب و عناصر غذایی بسیار کاهش پیدا کرده و از این‌رو مشکلاتی که به علت مصرف بی‌رویه کود برای آب، خاک، تجمع در گیاه (به‌خصوص نیترات‌ها) و در آخر مشکلات تغذیه برای انسان دارد را کاهش می‌دهد و در برخی موارد نیز باعث حذف آن‌ها می‌شود. آینده تولید موفق در سیستم یکپارچه است که در آن آب و کودها به‌اندازه کافی در اختیار است.
باوجود اینکه در سال‌های اخیر رشد خوبی درزمینهٔ کشاورزی دانش‌بنیان و استفاده از پتانسیل دانش و فناوری شرکت‌های متخصص و توانمند انجام شده است اما هنوز برای رفع چالش‌های متعدد کشاورزی و باغبانی کشور پهناور ایران با دارا بودن تنوع بسیار زیاد در اقلیم، خاک، آب، محصول و… این تعداد شرکت دانش‌بنیان بسیار کم است و باید با حمایت بیشتر دولت کشاورزی دانش‌بنیان توسعه یابد.
ایجاد مراکز نوآوری و کارآفرینی می‌توانند با پیوند این مسائل و نیازها به ظرفیت‌های انسانی و توانمندی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان، راه گشای بخش کشاورزی شود. اگر مجموعه‌های نوآوری نیز توان فعالیت در حوزه‌های تخصصی‌تر و در لبه دانش را دارند می‌توانند به این مأموریت ورود کنند و به معاونت علمی در خلق ارزش‌افزوده و ثروت در کشور کمک کنند.
توسعه کشاورزی دانش‌بنیان به‌عنوان یک راهکار مطلوب برای ارتقاء صنعت کشاورزی و تضمین امنیت غذایی کشور مطرح است. توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه کشاورزی می‌تواند اشتغال‌زایی، کاهش نرخ مهاجرت فارغ‌التحصیلان و تولید نیروی متخصص برای کشور را فراهم آورد. همچنین، این توسعه می‌تواند به بهبود معیشت بهره‌برداران، افزایش کمی و کیفی تولید محصول، بهبود اوضاع اقتصادی کشور، مهار تورم، افزایش ثروت ملی، توسعه صادرات و افزایش درآمدهای ارزی کمک کند.
برای توسعه کشاورزی دانش‌بنیان، نیاز است که دستگاه‌ها و نهادهای تحقیقاتی، ترویجی، اجرایی و بخش خصوصی با یکدیگر همکاری کنند و توجه به تولید در اولویت کاری قرار گیرد. تأسیس مراکز رشد، تسهیل‌گری در اعطای گرنت‌ها و تسهیلات کم‌بهره به شرکت‌های دانش‌بنیان و ایجاد نظام‌مندی در این حوزه می‌تواند متخصصین جوان را ترغیب کند تا در رشد و شکوفایی کشاورزی و باغبانی کشور سهیم شوند و در ارتقای صنعت کشاورزی و تضمین امنیت غذایی کشور نقش مؤثری ایفا کنند.
